Jongeren zijn niet de toekomst van de vakbonden, zij zijn het heden

Vroeger was het een evidentie dat je als jonge meid of knaap die ging werken, je ineens aansloot bij de vakbond. Een beetje zoals Bruce Springsteen zingt in The River: “For my nineteenth birthday, I got a union card and a wedding coat.”

Die natuurlijke reflex gaat misschien wel achteruit. De vraag is of jongeren hun weg niet vinden naar de vakbond of dat de vakbond de aansluiting met jongeren mist.

In mijn vakbond zijn 10.955 leden jonger dan 35 jaar. Dat is 20 procent van ons ledental. Dus geen probleem wat het aansluiten van jonge mensen betreft. Wel om ze actief te krijgen in de vakbond. Misschien ligt dat niet aan de jongeren, maar aan ons?

Die jongeren beperken zich trouwens niet tot puur vakbondswerking. Ze organiseerden inzamelacties voor behoeftige kinderen en staken een handje toe in een zorgcentrum. Ze zijn dus ook op sociaal vlak zeer actief.

Een jongerenwerking uit de grond stampen is niet altijd makkelijk in de vakbond. Jonge dokwerkers die betrokken waren bij de oprichting van de Youth Movement of Antwerp Dockers getuigden in de Belgische krant, Gazet van Antwerpen: “De oudere bestuursleden wantrouwden ‘zo’n bende jonge apen’, maar wij hebben het heel ernstig aangepakt. En nu is die kijk volledig veranderd”, zegt Abdel. “Wij zijn een brug tussen de oudere en jongere generatie. De ouderen zijn blij dat jongeren later het roer willen overnemen”, verwoordt Glenn Mannien (31 jaar) het. Hannelore Hannes is 26 jaar en havenarbeidster in Antwerpen. Zij vertelde hoe jonge dokwerkers juist het verschil kunnen maken. “De jongere dokwerkers zijn toleranter tegenover vrouwen dan de oudere.”

Wat ongetwijfeld ook meespeelt in de weifelende houding van jonge werknemers om vakbondsactief te worden, is de precaire situatie waarin ze vaak moeten werken. Jonge werknemers werken vaak met tijdelijke contracten of als uitzendkracht. Zij hebben vaak onzekere jobs in bedrijven zonder vakbondsvertegenwoordiging. Zij werken in de platformeconomie en de logistieke sector, waarvan we weten dat het vaak instabiele jobs zijn.

Ik was 40 jaar geleden zelf jongerenverantwoordelijke van de vakbondsconfederatie ABVV in België. Ik heb verschillende jaren de jongerenwerking van de vakbond gecoördineerd. Ik weet dus hoe moeilijk jonge mensen het hebben op de arbeidsmarkt. Tegelijk weet ik hoe oudere syndicalisten soms geen oog hebben voor de problemen van jongeren. Tegen die jongeren zeg ik heel duidelijk: niet opgeven!

Vroeger was jongerenparticipatie vanzelfsprekend. Maar we leven in een tijdperk van nieuwe dynamieken en uitdagingen. We moeten ons eerst en vooral afvragen of het gebrek aan belangstelling van jongeren voor vakbonden te wijten is aan hun desinteresse, of dat vakbonden zelf moeten evolueren om tegemoet te komen aan de veranderende behoeften van deze generatie.

Er zijn voorbeelden genoeg die laten zien dat de betrokkenheid van jongeren met succes kan worden gestimuleerd als vakbonden hun aanpak aanpassen aan de specifieke bekommernissen en aspiraties van die leeftijdsgroep. De jonge havenarbeiders die vakbondsafgevaardigde zijn geworden, zijn het overtuigende bewijs dat investeren in jongeren een effectieve manier is om de vakbondsbeweging te vernieuwen en nieuw leven in te blazen.

Het is cruciaal om te erkennen dat jonge werknemers vaak te maken hebben met onzeker werk, instabiliteit en een gebrek aan vakbondsvertegen­woordiging. Franks tekst stelt vakbonden voor een cruciale uitdaging: vechten voor stabiele, voltijdse werkgelegenheid voor jongeren. Het is een oproep tot actie die elke vakbond ter harte zou moeten nemen.

Mijn persoonlijke ervaring als jonge vakbondsmilitant, lid van het dagelijks bestuur van de Nationale Federatie van Spoorwegarbeiders UMT in Marokko, voorzitter van het Vrouwencomité van de Arabische wereld, verkozen in februari 2023, vertegenwoordiger van Arabische vrouwen in het dagelijks bestuur van de ITF sinds 2018 en voormalig voorzitter van de jongerencommissie van het ITF van de Arabische wereld in 2015,

De oudere generaties van de vakbondsbeweging moeten bijzondere aandacht besteden aan de specifieke problemen van jongeren. De inclusie van vrouwen in traditioneel mannelijke sectoren en het recht op een gezonde omgeving, inclusief toegang tot toiletten voor mannelijke en vrouwelijke transportmedewerkers, zijn cruciale kwesties die bijzondere aandacht vereisen.

Ik heb samengewerkt met oudere generaties in solidariteitscampagnes om de stem van jonge arbeiders over de hele wereld te laten horen. De campagne ter ondersteuning van Palestijnse arbeiders is bijvoorbeeld een concreet voorbeeld van deze samenwerking.

Ik wil ook hulde brengen aan de inspirerende ervaring van mijn vakbond, de UMT, die jonge werknemers sinds zijn oprichting in 1957 altijd als een essentiële kracht heeft beschouwd. Jongeren binnen het UMT hebben gezorgd voor een onschatbare pool van talent en vaardigheden, en hebben geholpen om de continuïteit van de vakbondsstrijd te verzekeren en tegelijkertijd trouw te blijven aan de fundamentele waarden en principes. Sommige van deze jonge mensen zijn nu invloedrijke leiders die sleutelposities bekleden op verschillende gebieden, zoals de politiek, de diplomatie, het openbaar bestuur, de kunst en het intellectuele leven.

In 2018 had ik de enorme eer om verkozen te worden als de eerste vrouwelijke vertegenwoordiger van de Arabische wereld in het dagelijks bestuur van de ITF, toen ik pas 31 jaar oud was. Deze prestatie heeft me zowel grote trots als een diep gevoel van verantwoordelijkheid gegeven. In oktober 2021 kreeg mijn inzet voor werknemers en werkneemsters een nieuwe invulling toen ik werd verkozen om hun belangen te vertegenwoordigen als parlementslid van de 2e kamer van het Marokkaanse parlement. Mijn leven is gewijd aan het verdedigen van de rechten van werknemers en werkneemsters, zowel nationaal als internationaal, omdat ik geloof in een wereld waarin sociale rechtvaardigheid en gelijkheid binnen ieders bereik liggen.

Tot slot herinnert dit hoofdstuk nadrukkelijk aan het fundamentele belang van het betrekken van jongeren bij vakbonden en is het een krachtige oproep tot actie. Het is absoluut noodzakelijk dat we deze generatie veelbelovende activisten niet door onze vingers laten glippen. Het is een dringende oproep om door te zetten, ons aan te passen en te handelen.