Vakbondsmilitanten worden vervolgt

En dat gaat best ver! In februari 2023 werd Esther Lynch, algemeen secretaris van het EVV, uitgewezen uit Tunesië omdat ze een door de UGTT – de plaatselijke vakbond – georganiseerde bijeenkomst had toegesproken om te protesteren tegen het falende beleid van president Kais Saied. Een golf van vakbondsvijandige acties door de autoriteiten volgde, alsook de detentie van Anis Kaabi, Secretaris- generaal van een van de takken van UGTT. President Saied beval de uitzetting van Lynch vanwege een toespraak die volgens hem duidde op schaamteloze inmenging in de binnenlandse aangelegenheden van het land. In maart 2023 verbood de regering de toegang van vakbondsleden uit ten minste zes landen die naar Tunesië zouden komen om tijdens een weekendbijeenkomst solidariteit te betuigen met de bij het ITUC aangesloten UGTT.

Al tien jaar publiceert ITUC (de globale vakbondskoepel) een triest rapport!

Op 30 juni 2023 publiceerde het Internationaal Vakverbond (IVV) de editie 2023 van zijn index van werknemersrechten over de hele wereld.
En dat rapport is ronduit zorgwekkend. 149 landen worden door het IVV jaarlijks geanalyseerd en gewogen op hun respect voor de rechten van werknemers. Het aandeel landen dat het stakingsrecht schendt, is gestegen van 63 procent in 2014 naar 90 procent in 2023.

In 2023 waren stakingen in 130 van de 149 geanalyseerde landen sterk beperkt of zelfs verboden. In die landen is er sprake van een overheid die collectieve actie actief onderdrukt. Vaak op brutale wijze. Werknemers die staken werden strafrechtelijk vervolgd of ontslagen.

In datzelfde jaar werden vakbondsleden vermoord in acht landen: Brazilië, Colombia, Ecuador, El Salvador, Swaziland, Guatemala, Peru en Sierra Leone. Ecuador en Tunesië voegden zich bij de trieste lijst van de tien slechtste landen voor werknemers. Ze voegen zich bij Bangladesh, Wit-Rusland, Egypte, Swaziland, Guatemala, Myanmar, de Filipijnen en Turkije.

Maar ook in democratische staten komen de rechten van vakbonden steeds meer onder druk. In mijn land, België werd de voorzitter van mijn confederatie – samen met zestien vakbondsmilitanten – veroordeeld voor kwaadwillige belemmering van het verkeer. Een aantal vakbondsmilitanten van de socialistische vakbond ABVV had in 2015 tijdens de algemene staking een filterblokkade georganiseerd. Zij én de voorzitter van het ABVV werden vervolgd én veroordeeld voor deze actie tot gevangenisstraffen van vijftien dagen tot een maand met uitstel en geldboetes.

Een tijd voordien werd ook de voorzitter van het ABVV van de regio Antwerpen veroordeeld voor dezelfde reden: omdat hij een stakingspiket in de haven van Antwerpen organiseerde tijdens een stakingsactie.

Het hoeft dan ook niet te verbazen dat België in deze IVV-­index in de categorie blijft van landen die te maken hebben met regelmatige schendingen van rechten. België wordt expliciet vermeld voor schendingen van het stakingsrecht.

Als we zien hoe – voornamelijk in rechts-populistische hoek – de pers geïntimideerd wordt, en openlijk beschimpt, dan weten we hoe laat het is. Donald Trump aarzelt niet om tijdens meetings zwaar uit te halen naar de aanwezige persmensen. Kritische journalisten die het aandurven om kritische vragen te stellen, worden door extreemrechtse populisten weggezet als brengers van fake news.

De sfeer die op die manier gecreëerd wordt, zet de deur open voor een volgende stap. Daar waar autoritaire, rechtse regimes aan de macht zijn, worden journalisten gewoon vervolgd. Autoritaire regimes die steeds harder optreden tegen vrije media zijn de grootste bedreigingen voor de pers­ vrijheid in de wereld, samen met desinformatie en propaganda. Vandaag is het in zeven op de tien landen in de wereld slecht gesteld met de persvrijheid. Dat zegt de jaarlijkse Wereld Persvrijheidsindex. Die index meet in hoeverre journalisten vrij zijn om onafhankelijk nieuws te brengen, zonder gevaar voor hun eigen veiligheid. Slechts drie op de tien landen scoren daar voldoende. In 2022 werden wereldwijd 86 journalisten vermoord wegens het uitoefenen van hun job!

Waarom? Omdat wij, als vakbonden, de grootste sociale beweging ter wereld zijn en daarmee ook de grootste verdedigers van democratie. Het Internationaal Vakverbond (IVV of ITUC) telt 200 miljoen leden, in 340 organisaties en 167 landen (of bezette gebieden zoals Palestina). Wij staan voor democratie, voor mensen­ en werknemersrechten, voor gelijkheid, voor de verdediging van de zwakkeren, voor het recht van vrije meningsuiting, voor de rechten van lgbtq+, voor vrede en voor zoveel meer. Een wereld die mogelijk is als de juiste keuzes worden gemaakt.

Wat we vandaag echter zien, en Frank beschrijft het ook, is dat extremisten, fascisten, nationalisten en populisten de angst en onzekerheid van vele werknemers gebruiken om hen voor de extremistische kar te spannen. De angst en onzekerheid komt van de ongecontroleerde globalisering, en het feit dat ze ervaren dat hun opgebouwde rechten en lonen systematisch ondergraven worden door de race to the bottom op wereldvlak.

De grenzen tussen autocratieën en democratieën vervagen. Wanneer de dialoog tussen overheid en burger mislukt, wanneer landen met autocratie flirten om onpopulaire wetten aan te nemen, wanneer regeringen politie en militairen inzetten om wettig verzet te onderdrukken, staat de democratie op het spel en lijden burgers en werknemers onder de gevolgen. Vakbondsrechten gaan achteruit omdat we als vakbonden met onze visie diametraal tegenover die populisten en extremisten staan. Er is een directe link tussen de staat van de democratie en vakbondsrechten!

We moeten dat omkeren. Opkomen voor vakbondsrechten is opkomen voor democratie. Politici die zeggen dat ze democraten zijn (ook in België) zijn géén democraten als ze tegelijkertijd de gerechtelijke acties die we gezien hebben tegen vakbondsmilitanten in België (Luik, Antwerpen …) goedkeuren.

Ik schrijf deze bladzijde op het moment dat ik net met vakbondsmilitanten uit de textielsector in Bangladesh heb samengezeten die steun vroegen omdat twee van hun collega’s vermoord werden door knokploegen. In Honduras werden eind juni 2023 nog vier vakbondsmilitanten vermoord.

Internationale vakbondssolidariteit nodig? De ITUC-index heeft aangetoond dat de situatie in Europa snel verslechtert. In het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Turkije, Polen, Noord-Macedonië, Hongarije … gaat de situatie achteruit. Niet toevallig landen waar politici een ‘eigen invulling’ geven aan het concept van democratie.

We hebben de absolute plicht, als vakbonden, om elkaar te ondersteunen. An attack on us anywhere, is an attack on us everywhere, zegt men in het Engels. Méér dan ooit moeten we de handen en armen ineenslaan. Werknemers van Amazon in vakbondsvijandelijke zuidelijke staten in de VS tonen ons de weg. Zij vechten voor vakbondserkenning, net zoals werknemers de strijd aangaan bij Starbucks, Tesla en vele andere bedrijven wereldwijd. Hun strijd is onze strijd.
Voor vakbondsrechten, voor democratie.